روانشناسی لاغری
چاقی یا لاغری؟ کدام یک به سلامت روان نزدیک تر است ؟
در جامعه امروزی مردان دوست دارند اندامی عضلهای و ورزشکاری داشته باشند و زنان از اندامی باریک و لاغر لذت میبرند و خود را با مانکنها و باربیها مقایسه میکنند و فکر میکنند اضافه وزن دارند و احساس میکنند که نباید غذا بخورند تا چاق نشوند.
افرادی که بیش از حد معمول اضافه وزن دارند به بیماریهای زیادی از قبیل فشار خون، دیابت، بیماری قلبی، مشکلات تنفسی، بیماریهای استخوان و مفاصل، بیماری کیسه صفراو انواع خاصی از سرطان مبتلا میوند و همچنین محققاق به شواهدی دست یافتهاند که نشان میدهد افراد چاق در مقایسه با سایر افراد کمتر عمر میکنند. این به این معنی نیست که لاغری خوب است. بلکه لاغری بیش از حد هم میتواند مشکلات و بیماریهای زیادی برای بدن به وجود بیاورد. بنابراین در جواب این سوال باید گفت هیچ کدام.
چرا بعضی افراد هرچه غذا می خورند لاغرند ولی بعضی با وجود اینکه کم غذا میخورند چاق میشوند؟
عوامل مختلفی از جمله عوامل روانشناسی و زیست شناختی در مسئله چاقی و لاغری ذهنی تاثیرگذار هستند. در بحث زیست شناسی میتوان عنوان کرد، افرادی که هرچه می خورند ولی چاق نمیشوند، دارای ژن هایی هستند که باعث میشوند متابولیسم بدن بالاتر از بقیه باشد و هرچیزی که میخورند را به دلیل این سوخت و ساز بالا میسوزانند. یا ممکن است لاغری را از پدر و مادر خود ارث برده باشند. افرادی که استرس یا مشکلات روحی دارند ممکن است به دلیل استرس، اشتهایشان کم شود و کمتر بخورند و در نتیجه این مسئله موجب لاغری این افراد شود. افرادی که سلول های چربی کمتری دارند دیرتر نیاز به غذا پیدا می کنند، حتی اگر از نظر وزن با بقیه یکی باشند.
چرا؟ دلیلش چیست؟
افرادی که لاغر هستند نسبت به کسانی که وزن بیشتری دارند سلولهای چربی کمتری دارند. در نتیجه علائم کمتری به غدهی هیپوتالاموس میفرستند پس احساس گرسنگی کمتری میکنند.افراد لاغر برای لاغرتر شدن راحتتر از دیگران هستند. زیرا غذا در افرادی که چربی کمتری دارند زودتر در ماهیچهها میسوزد. یعنی ۲ نفر که وزن یکسانی دارند غذا را متناسب با نحوه توزیع چربی و عضله در بدن با نرخ های متفاوت میسوزانند.
آیا زنان و مردان از این نظر باهم فرق دارند؟
زنان نسبت به مردان چربی بیشتری دارند.در مردان معمولاً ۴۰ درصد عضله و ۱۵ درصد چربی وجود دارد. در حالیکه در زنان ۲۳ درصد عضله و ۲۵ درصد چربی است. یعنی اگر یک زن و مرد باهم، هم وزن باشند چون توزیع چربی در زنان بیشتر از مزدان است، زن باید کمتر بخورد تا وزن خود را نگه دارد.
چه عوامل روان شناختی در این مسئله تاثیر دارند؟
در مسئلهی لاغری با ذهن و کاهش وزن اصلیترین موضوع قدرت اراده و پشتکار است. ولی متاسفانه بعضی مسائل روانشناختی وجود دارد که افراد را بیش از حد به سمت لاغری سوق میدهند و دائم به افراد اینگونه نشان میدهند که افراد عصبی و منفی پرخور و چاق هستند و افراد آرام و متین افرادی لاغر هستند. در واقع تمام قهرمانهای داستانها یا کارتونها و فیلمها لاغر هستند و زندگی شاد و با آرامش دارند و خوشبخت هستند. این مسئله روی ذهن افراد تاثیر میگذارد و ناخودآگاه آنها را ناگزیر میکند که به خاطر خوشامد دیگران هم که شده کمتر بخورند و لاغر شوند.
پس باید حتما از رژیم غذایی مناسبی استفاده کنیم؟
بله. ولی حتما باید رژیم غذایی مناسب باشد. نباید در این مسئله به صورت افراطی عمل کرد. متاسفانه امروزه زنان تحت تاثیر فضای اجتماعی حاکم بر جامعه از مدلهای غیر طبیعی تبعیت میکنند و در راستای رسیدن به اندامی لاغر و باریک، خود را تحت فشارهای جدی میگذارند تا به اندام ایدهآل و در واقع خیالی خود برسند. بهگونه ای که برخی افراد خیلی کم غذا میخورند یا برخی دیگر زیاد میخورند و بعد عمداً بالا میآورند . این افراد دائم در حال سرزنش خود بخاطر خوردن هستند و سختی فراوان به خود میدهند و با این کار سلامت خود را به خطر میاندازند.
یعنی رژیمهای سنگین و طاقت فرسا میتواند بخاطر یک اختلال روانشناختی باشد؟
دقیقا. اگر فرد در برنامه غذایی خود و نحوه غذا خوردن دچار بینظمی و آشفتگی باشد، این قضیه اختلال به حساب میآید. یک ضرب المثل معروف میگوید شما نمیتوانید خیلی پولدار یا خیلی لاغر شوید. لاغری مفرط طبیعی نیست و به آن بی اشتهایی روانی گفته میشود.
بی اشتهایی روانی یعنی چه؟
بی اشتهایی روانی در واقع یک اختلال خوردن محسوب میشود که بسیار خطرناک است. در واقع فرد در این اختلال غذا به اندازه نیاز بدن خود نمیخورد چون از چاق شدن به شدت هراس دارد. در این وضعیت وزن بدن به شدت افت میکند و فرد از بدن خود تصویر غلط دارد. بی اشتهایی روانی فرد را اذیت میکند و باعث آسیب رسیدن به ذهن و جسم میشود. این مسئله در زنان رواج بیشتری دارد مخصوصاً در دوران جوانی و نوجوانی و زنانی که وضعیت اقتصادی مرفهی دارند.
پیشنهاد ویژه مطالعه: لاغری با ذهن
چرا لاغری مفرط در این افراد بیشتر است؟
یک دلیل این مسئله چشم و هم چشمی است. زنان مرفه با رفتن به باشگاه و مهمانیها و دیدن مجلات و فیلمهایی که در آن لاغری را تبلیغ میکند به سمت لاغری افراطی کشیده میشوند و این مسئله باعث میشود که از اندام خود ناراضی و متنفر شوند.
آیا مردان اینگونه نیستند؟
متاسفانه این مورد اخیراً در مردان نیز شایع شده است و باغث اختلال در خوردن مردان شده است. به خصوص در ورزشکارانی که در زمینه کشتی فعالیت دارند که مجبور هستند به خاطر نوع ورزششان، وزن خود را ثابت نگه دارند. ولی در زنان این موضوع شایع تر است و تقریبا ۶ بربر مردان میباشد.
این حالت تا چه حد در کاهش وزن موثر است و چه تاثیراتی در بدن دارد؟
زنانی که بی اشتهایی روانی دارند یک چهارم یا بیشتر وزن خود را در یک سال از دست میدهند. این کاهش بی رویه وزن باعث بروز مشکلات زیادی در سلامت بدن میشود. یکی از این موارد ایجاد مشکل در تخمک گذاری زنان میباشد. مورد دیگر ایجاد پوکی استخوان در زنان است که معمولا با افزایش سن و در پیری به سراغ انسان میآید. نرخ مرگ و میر در اختلال بی اشتهایی روانی ۵ درصد میباشد.
این گونه افراد از نظر روان شناختی دارای چه ویژگیهایی هستند؟
افرادی که اختلال بی اشتهایی روانی دارند معمولا پس از رسیدن به سن بلوغ وقتی احساس میکنند مقداری وزن اضافه کرده اند، تصمیم به کاهش وزن میگیرند. وقتی وزن خود را کم کردند دست بردار نیستند و به این رویه ادامه میدهند و اعتقاد دارند که هنوز به وزن ایده آل خود نرسیده اند و سخت ورزش میکنند.این افراد حتی وقتی اطرافیانشان اذعان میکنند که وزن زیادی را از دست داده است و پوست و استخوان شده اند قبول نمیکنند و نمی پذیرند که وزن زیادی را از دست داده اند. حتی برخی از آنها با انجام ورزشهای شدید نشان میدهند که از قدرت و توان بدنی بالایی برخوردار هستند. افراد مبتلا به ابن اختلال ممکن است برای دیگران غذاهای خوشمزه تهیه کنند و مهمانیهای مختلف برگزار کنند. برای مثال شخصی بود که از طرفی علاقه زیادی به خوردن داشت و از طرف دیگر تمایل به لاغری. این فرد دست به خوردن دستمال کاغذی زده بود تا هم چیزی خورده باشئ و هم کالری ای دریافت نکرده باشد! این گونه افراد معمولا دارای ضربان قلب نامرتب، چهره رنگ پریده به همراه موهای شل که به راحتی کنده میشود هستند.
ریشه روانی بی اشتهایی روانی در چیست؟
در چنین افرادی معمولا خانوادههایشان درگیر رژیم گرفتن هستند. همچنین پدر و مادر این افراد در کودکی دائم در حال سر وکله زدن برای غذا خوردن و نخوردن آنها بودهاند. روانشناسان به این نتیجه دست یافته اند که در این موارد کودکان از غذا خوردن و نخوردن به عنوان حربه ای برای تنبیه والدین یا لجبازی با آنها استفاده میکنند.
